O sztuce budowlanej w praktyce sporów sądowych

Sztukę budowlaną można pojmować wąsko lub szeroko. W każdym z tych przypadków osoba powołująca się na nią w danej sprawie, w szczególności specjalista, powinna podać źródło jej pochodzenia.

Pojęcie „sztuka budowlana” jest powszechnie stosowana zamiennie ze sformułowaniem „zasady wiedzy budowlanej”, które przewidziane zostały w kodeksie cywilnym i prawie budowlanym. Art. 647 k.c. definiuje, czym jest umowa o roboty budowlane: Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Komentatorka ww. przepisu, dr Ewa Zielińska, autorka wielu publikacji z zakresu prawa spółek i prawa umów, wyjaśnia następująco: Zasady wiedzy technicznej są pojęciem o szerszym znaczeniu. Uznane i powszechnie stosowane zasady wiedzy technicznej są bowiem ujmowane w formie norm prawnych zawartych w przepisach techniczno-budowlanych, a także w normach wydawanych na podstawie ustawy o normalizacji. Zasady wiedzy technicznej należy rozumieć jako ogólnie uznane zasady i zbiory reguł, które są poprawne teoretycznie i zostały sprawdzone w praktyce. Dla stwierdzenia, że określona reguła została sprawdzona, w praktyce decydujące znaczenie ma to, że jest ona z powodzeniem stosowana przez wielu wykonawców budowlanych. Doktor Zielińska wąsko definiuje sztukę budowlaną, jako wyłącznie zasady wynikające wprost z powszechnie obowiązujących przepisów prawnych techniczno-budowlany oraz polskich norm. I gdyby ta definicja była powszechnie stosowana w praktyce, rozwiązanie sporów budowlanych byłoby prostsze i szybsze. Przykładowo, każdy, kto zarzucałby istnienie jakiejś wady, w przypadku sporu, zobligowany byłby do wykazania, że wada wynika z konkretnego przepisu albo Normy.

Wielu autorów przyjmuje jednak szerszą definicję sztuki budowlanej. Uzasadnieniem jej jest dynamika zmian naukowo-technologicznych oraz fakt, że przepisy prawno-techniczne są często zbyt ogólne, a Normy – kolokwialnie mówiąc – nie normują wszystkiego.

Zasady wiedzy technicznej przewidziano także w art. 5 ust. 1 Prawa budowlanego: Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej (…). Już z samego przepisu wnioskować można, że zasady te nie są tym samym, co przepisy techniczno-budowlane. Stąd też część prawników uważa w uproszczeniu, że sztuka budowlana, to też normy, które są (albo stają się) powszechnie wypracowane w praktyce, a niekoniecznie gdziekolwiek zapisane. Na przykład profesor Wojciech Piątek wskazuje: Pojęcie wiedzy technicznej nie będzie miało nigdy stałego zakresu, a stanowi aktualny w danym czasie stan wiedzy i nauki w szeroko rozumianej dziedzinie budownictwa. Pojęcie wiedzy technicznej będzie korespondowało z tzw. zasadami sztuki budowlanej, która podlega stałemu rozwojowi idącemu w parze z rozwojem technologicznym. Nie da się również wskazać zamkniętego katalogu tej wiedzy technicznej, gdyż podlega on stałej modyfikacji i nie jest w żaden sposób skodyfikowany. Można zatem przyjąć, że wiedza techniczna będzie stanowić aktualną w danym czasie wiedzę z zakresu techniki i technologii budowlanej, uwzględniającą stosowanie odpowiednich materiałów budowlanych oraz innych środków rzeczowych, jak również stosowanie odpowiednich rozwiązań projektowych. Co więcej, jest to wiedza uwzględniająca cały aktualny stan dostępnych informacji, publikacji oraz uwarunkowań rynkowych, obejmujący również dotychczasowy dorobek w tym zakresie, łącznie ze zdolnością wartościowania aktualnych i dotychczasowych rozwiązań, tj. rozstrzygania w zakresie tego, które z rozwiązań będzie w danym stanie faktycznym lepsze, z perspektywy wartości chronionych przez Prawo budowlane, od opisanych m.in. w art. 5 pr. bud.

Powyższa definicja nie sprzyja zasadzie pewności prawa i ma nie do końca korzystne przełożenie na proces sądowy. Z pewnością nie ułatwia jego zapobiegnięciu. Nie dotyczy to wszystkich sporów, a jedynie tych, gdzie oceny wady nie da się poddać pod konkretne normy. Finalnie w tych wypadkach na ogół decyduje opinia biegłego sądowego, z którą nie zawsze każdy się będzie godzić.

Stan prawny: 28.07.2023 r.

Autor: