Zmiany dla rzeczoznawców budowlanych od 2023 r. – nowelizacja ustawy Prawo budowlane

Zgodnie z projektem ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw od 1 stycznia 2023 r. rzeczoznawstwo budowlane ponownie będzie samodzielną funkcją techniczną w budownictwie, a wszelkie kwestie związane z nadawaniem i pozbawianiem tytułu rzeczoznawcy budowlanego będą nadal regulowane przez ustawę o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa. W art. 8b tejże ustawy wskazano, że rzeczoznawcą budowlanym może być osoba, która:

1) korzysta w pełni z praw publicznych;

2) posiada:

1. tytuł zawodowy magistra inżyniera, magistra inżyniera architekta, inżyniera lub inżyniera architekta,
2. co najmniej 10 lat doświadczenia w zakresie objętym rzeczoznawstwem od dnia uzyskania uprawnień budowlanych bez ograniczeń,
3. znaczny dorobek praktyczny w zakresie objętym rzeczoznawstwem potwierdzony przez co najmniej trzy osoby posiadające tytuł rzeczoznawcy budowlanego w zakresie, o który ubiega się kandydat na rzeczoznawcę budowlanego; 3) jest członkiem właściwej izby samorządu zawodowego.

Właściwy organ samorządu zawodowego, na wniosek zainteresowanego, orzeka, w drodze decyzji, o nadaniu tytułu rzeczoznawcy budowlanego na okres 5 lat, określając zakres rzeczoznawstwa. Podstawę podjęcia czynności rzeczoznawcy budowlanego stanowi dokonanie wpisu do centralnego rejestru rzeczoznawców budowlanych.

O pozbawieniu tytułu rzeczoznawcy budowlanego, podobnie jak dotychczas, będzie decydować właściwa izba samorządu zawodowego, w drodze decyzji, na wniosek rzeczoznawcy lub w przypadku:

• pozbawienia praw publicznych;
• ukarania z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie;
• nienależytego wykonywania czynności rzeczoznawcy budowlanego.

Rzeczoznawca budowlany będzie uprawniony, w szczególności, do:

1) sporządzania ekspertyzy technicznej:

• przy robotach budowlanych związanych z realizacją obiektu budowlanego
• w czasie użytkowania obiektu budowlanego
• przy projektowaniu nadbudowy, rozbudowy, przebudowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego
• przy projektowaniu rozbiórek technicznie złożonych obiektów budowlanych,
• przy legalizacji obiektów budowlanych
• przy sporządzaniu ekspertyzy dot. zakresu i terminu  wykonania niezbędnych robót w celu uporządkowania terenu katastrofy i zabezpieczenia obiektu budowlanego do czasu wykonania robót doprowadzających obiekt do stanu właściwego lub ustalenia przyczyn katastrofy.

2) udziału w pracy komisji dotyczącej ustalenia przyczyn katastrofy budowlanej

3) występowania w charakterze biegłego sądowego w zakresie uprawnień budowlanych;

4) przeprowadzania kontroli okresowej stanu technicznego elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu

W diagnostyce budowlanej najczęściej stosowane są cztery rodzaje opracowań technicznych. Opracowaniami tymi są:

1. Ocena techniczna, przez którą należy rozumieć opracowanie dotyczące określonych zdarzeń, zjawisk lub procesów bez podawania przyczyn, ale z oceną zagrożeń i stanu elementów, konstrukcji lub całego obiektu, wykonywane w oparciu o te same zasady, co sporządzanie projektów budowlanych.
2. Opinia techniczna to opracowanie dotyczące określonych rozwiązań projektowych, zdarzeń lub zjawisk z procesu projektowania, realizacji lub użytkowania. Może ona zawierać również osąd rozwiązań materiałowych, a także nakładów finansowych. Określa, analizuje i interpretuje stan projektowy, a w niektórych elementach odnosi się do stanu rzeczywistego obiektu budowlanego. Opracowanie to ma umożliwić sformułowanie wniosków stanowiących odpowiedź na postawione przez zamawiającego pytanie w kontekście dalszych zamierzeń w odniesieniu do opiniowanego obiektu. Do jej wykonania wykorzystuje się wiedzę powszechnie dostępną, lecz z pogłębioną analizą techniczno-ekonomiczną.
3. Orzeczenie techniczne to opracowanie zawierające ocenę rozwiązań technicznych i ekonomicznych, zjawisk i zdarzeń zachodzących w procesie projektowania, realizacji oraz użytkowania obiektu budowlanego Może ono również obejmować ocenę poszczególnych elementów konstrukcyjnych, elementów ogólnobudowlanych, ocenę rozwiązań technologicznych i materiałowych, a także ocenę nakładów finansowych. W przypadku wystąpienia niekorzystnych zdarzeń lub zjawisk określa ona przyczyny ich powstania oraz formułuje ocenę końcową. Orzeczenia techniczne powinny być także opracowywane przez osoby posiadające uprawnienia budowlane lub specjalistyczne. Orzeczenie techniczne to termin zarezerwowany dla ocen, w których rozstrzygane są sprawy sporne, oraz dla ocen o charakterze sprawdzenia lub weryfikacji.
4. Ekspertyza techniczna to opracowanie zawierające dokumentację i ocenę zjawisk, zdarzeń i procesów zachodzących w czasie realizacji lub użytkowania obiektu budowlanego, którego zadaniem jest określenie aktualnego stanu technicznego obiektu budowlanego lub jego części, po zaistnieniu okoliczności wywołujących powstanie przemieszczeń, zarysowań, pęknięć, nadmiernych ugięć itp. Na ogół obejmuje ona inwentaryzację uszkodzeń elementów konstrukcyjnych i elementów ogólnobudowlanych, badania podłoża gruntowego, badania kontrolne podstawowych materiałów konstrukcyjnych, badania mechaniczno-strukturalne wbudowanych materiałów. Zawiera ona także sprawdzającą analizę statyczną elementów i ustroju konstrukcyjnego, ocenę rozwiązań technologicznych w poszczególnych fazach realizacji obiektu, określa i podaje główne przyczyny uszkodzeń, proponuje zalecenia i wariantowe sposoby napraw i wzmocnień uszkodzonych elementów budynku oraz formułuje wnioski końcowe. Istotnym rozgraniczeniem pomiędzy oceną i opinią techniczną a ekspertyzą techniczną jest to, że wykonywanie tych pierwszych opiera się o spodziewany (projektowy) stan elementów i konstrukcji, zaś tych drugich – o rzeczywisty stan materiałowo-konstrukcyjny analizowanego obiektu.

Do wykonywania ekspertyz budowlanych wymagane jest specjalistyczne przygotowanie zawodowe oraz odpowiednia wiedza teoretyczna, w szczególności dotycząca zachowania się materiałów, elementów i konstrukcji w czasie oraz w stanach krytycznych.

Uprawnienie do sporządzania ekspertyz technicznych będzie oznaczało samodzielny dobór metody badawczej, dokonania oględzin, wykonania niezbędnych obliczeń i pomiarów oraz sformułowania wniosków, co powinno poprawić jakość świadczonych usług, w szczególności, że po zmianach tytuł rzeczoznawcy będzie mogła uzyskać osoba posiadająca znaczny dorobek praktyczny, potwierdzony przez co najmniej trzy osoby posiadające tytuł, o który ubiega się kandydat. Co więcej wprowadzone zmiany umożliwią skuteczniejsze ponoszenie przez te osoby odpowiedzialności zawodowej, dyscyplinarnej i cywilnej za np. niedopełnienie obowiązków.