Odpowiedzialność geodety za błąd w sztuce

Rolą Geodety w procesie budowlanym jest wytyczenie miejsca posadowienia obiektów budowlanych. Praca ta ma istotne znaczenie, gdyż  budynek, który ma być wybudowany musi być usytuowany zgodnie z zatwierdzonym przez organ administracji architektonicznej projektem budowlanym zatwierdzonym pozwoleniem na budowę. Geodeta musi zatem wskazać na gruncie, gdzie ma być usytuowany obiekt budowlany.  Błędne wskazanie posadowienia budynku może w niektórych sytuacjach doprowadzić do rozbiórki części obiektu, która nie mieściła się w granicach obrysu obiektu budowlanego. 

Wadliwe wytyczenie budynku może prowadzić do sytuacji, w której dojdzie do tzw. istotnego odstępstwa od zatwierdzonego projektu budowlanego. Generalnie każde posadowienie obiektu w innym niż przewidziane miejscu stanowi istotne odstępstwo od zatwierdzonego projektu budowlanego.

W skutek tego nadzór budowlany nie wyda zgody na użytkowanie tego obiektu i nakaże wszczęcie postępowania naprawczego, które ma na celu doprowadzenie budynku do stanu zgodnego z przepisami prawa. Koniecznym będzie przedstawienie nowych dokumentów (projektów), które będą uwzględniały „nową” sytuację, tj. sytuację, w której obiekt został posadowiony w nieco innym miejscu.

Konsekwencje błędnego wytyczenia budynku mogą nastąpić również w trakcie realizacji inwestycji. Wówczas należy wstrzymać roboty budowlane do czasu uzyskania pozwoleń zamiennych.  Błędne wytyczenie budynku i następnie jego budowanie (lub wybudowanie) we  wskazanych przez geodetę miejscach wiąże się z wieloma problemami. Przede wszystkim wiąże się z przygotowaniem odpowiedniej dokumentacji, straconym czasem, a także z konkretnymi stratami finansowymi, które inwestor (właściciel) obiektu błędnie posadowionego musi ponieść. Skutki błędu geodety mogą być jeszcze bardziej dotkliwe. 

Może się bowiem zdarzyć tak, że posadowienia budynku nie da się naprawić w postępowaniu przed nadzorem budowlanym, gdyż będzie ono sprzeczne z zapisami planu zagospodarowania przestrzennego lub postanowieniami rozporządzenia o warunkach technicznych. Dla przykładu budynek został przesunięty jedną z części na obszar działki inwestora, który w planie przestrzennym ma przeznaczenie inne niż budowlane. Jedynym wówczas rozwiązaniem zlikwidowania tego typu samowoli budowlanej powstałej w wyniku błędu geodety może być wykonanie określonych robót budowlanych. Wszystkie te czynności podejmowane przez inwestora wiążą się, co oczywiste, z poniesieniem przez niego szkód.

Szkody wynikłe z błędnego wytyczenia obiektu budowlanego co do zasady obciążać powinny geodetę. Szkody te mogą polegać na kosztach związanych ze wstrzymaniem prac, wykonaniem prac mających na celu zgodność z przepisami, obniżeniem wartości budynku. Jeżeli budynek jest sprzedany, a inwestor sprzedał go kolejnej osobie z wadą polegającą na błędnym wytyczeniu budynku nie wiedząc o tym, to nowy właściciel po dowiedzeniu się o tym może wystąpić do inwestora o obniżenie sumy za jaką kupił budynek, lub wręcz odstąpić od umowy kupna tej nieruchomości. Koszty z tym związane również mogą obciążyć geodetę. 

Dochodząc odszkodowania od geodety należy dokładnie obliczyć ich wysokość. Muszą być one realne i dające się udowodnić przed sądem.

Geodeta nie zawsze będzie ponosił odpowiedzialność za wytyczenie (błędne) budynku. Pamiętać bowiem należy, że co do zasady geodeta obowiązany będzie do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które geodeta odpowiedzialności nie ponosi. Mając na uwadze treść tego przepisu, przypisanie dłużnikowi odpowiedzialności odszkodowawczej za doznaną szkodę możliwe jest wówczas, gdy łącznie spełnione zostaną następujące przesłanki:

1. nastąpiło zdarzenie, z którego zajściem ustawa łączy obowiązek naprawienia przez jeden podmiot szkody doznanej przez inny podmiot (brak zewnętrznych okoliczności).
2. powstała szkoda – uszczerbek w dobrach majątkowych lub osobistych, którego naprawienie jest możliwe poprzez przywrócenie stanu poprzedniego, zapłatę sumy pieniężnej lub złożenie oświadczenia o określonej treści,
3. pomiędzy zdarzeniem (przesłanka pierwsza) a szkodą (przesłanka druga) zachodzi normalny (adekwatny) związek przyczynowy.

Powyższe okoliczności będą badane w toku sprawy przed Sądem, który może uznać, że geodeta w określonej sytuacji nie ponosi odpowiedzialności za powstałe szkody. Wiele  będzie zależało od okoliczności tej konkretnej sprawy.

Poza odpowiedzialnością cywilną geodeta podlega również odpowiedzialności zawodowej. Podstawą prawną tej odpowiedzialności jest art. 46 ustawy z dnia 17 maja 1989r. Prawo geodezyjne i kartograficzne. Zgodnie z tym przepisem osoba wykonująca samodzielnie funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną jeżeli wykonuje swoje zadania:

1. Z naruszeniem przepisów prawa;
2. Nie dochowując należytej staranności;
3. Niezgodnie z zasadami współczesnej wiedzy technicznej.

Karami dyscyplinarnymi są upomnienie, nagana, zawieszenie możliwości wykonywania uprawnień zawodowych na okres od 6 miesięcy do 1 roku oraz odebranie uprawnień zawodowych. W sprawach dyscyplinarnych orzeka Główny Geodeta Kraju na wniosek wojewódzkiego inspektora nadzoru geodezyjnego i kartograficznego. Aby wszcząć postępowanie zawodowe inwestor powinien więc złożyć stosowny wniosek do wojewódzkiego inspektora, aby ten złożył wniosek do Głównego Geodety Kraju.

Należy podkreślić, że powyższej odpowiedzialności zawodowej podlegają wyłącznie geodeci wykonujący samodzielne funkcje w geodezji i kartografii. Samodzielnych funkcji w geodezji i kartografii nie pełnią między innymi: geodeta powiatowy, geodeta gminny, wykonawca prac geodezyjnych czy kartograficznych.